SPO rasadnik vranjske POLITIČKE scene

Srpski pokret obnove (SPO), najveća opoziciona stranka devedesetih godina prošlog veka koju je osnovao i predvodio književnik Vuk Drašković, na vranjskoj političkoj sceni odigrala je ulogu rasadnika političara prebega u druge političke stranke, često dijamtralno suprotne ideologiji ove stranke, što nije pojava vezana samo i jedino za Vranje, već i za druge sredine u Srbiji.

SPO je u Vranju u prvoj polovini 1990. godine privukao veliki broj Vranjanaca kao stranka sa jačim nacionalnim predznakom i harizmatičnim liderom Draškovićem, koji je kao književnik u svojim romanima pisao o stradanju Srba u Nezavisnoj državi Hrvatskoj, a u esejima se bavio političkim temama vezanim za položaj srpskog naroda u komunističkoj Jugoslaviji.

Stranci u Vranju su tada pristupili brojni intelektualci, lekari, inženjeri, profesori, advokati, ali i veliki broj radnika, poljoprivrednika, zanatlija, privatnika, duboko nezadovoljnih odnosom komunističkih vlasti prema privatnom preduzetništvu i privatnoj svojini.

Politički hod SPO na vranjskoj političkoj sceni bio je posut trnjem već u drugoj polovini 1990. godine, jer u uslovima društvene svojine u preduzećima i lošeg pravnog okvira za tek uspostavljeno višestranačje, kao i nedostižnih benefita vladajućih komunista koji su se samo presvukli u socijaliste, celokupna opozicija ne samo Vranja ušla je u neravnopravnu trku sa tadažnjim režimom Slobodana Miloševića.

SPO Vranja je u svojim redovima, to su svi znali i lako prepoznali, imao priličan broj ubačenih ljudi službe državne bezbednosti, „spavača“, koji su kao ljudi loše reputacije rušili ugled stranke i odbijali brojnije angažovanje inetelektualaca koji su u Vranju najvećim delom bili u SPS-u, etablirani u sistem i sa raznim dodatnim privilegijama.

Ubistvo aktiviste SPO u selu Dubnici krajem novembra 1990. godine, u jeku zahuktale kampanje za predsedničke i parlamentarne izbore zakazane za deveti decembar te godine, ubica je bio aktivista SPS iz mesne zajednice u ovom selu, zastrašilo je građane, posebno ljude sa većim obrazovanjem, pa su u stranci ostali oni najhrabriji i najodlučniji, svesni da komunisti u Srbiji kozmetičkim finesama samo pokazuju da ne žele nikakve dublje reforme u društvu.

Ubistvo u Dubnici i ubedljiva, doduše, očekivana pobeda socijalista na izborima, otvorili su vrata SPO za izlaz iz stranke jednog broja ljudi, iz ličnih ambicija, iz straha, jer su komunisti odbili da donesu „Zakon o slobodi od straha“, pojedinci iz uverenja da će biti „sigurniji“ u drugim, protiv vlasti manje eksponiranim strankama.

 Članovi i funkcioneri SPO sa „jačim“ nacionalnim osećanjima su već od početka rata u Hrvatskoj u proleće 1991. godine potražili utočište u drugim strankama, onima koje su u vremenu raspada Jugoslavije uplovili u nacionalističke vode vladajućeg režima koji je, to se videlo u avgustu 1995. godine, kada je „Oluj“ proterala Srbe iz Hrvatske, u punoj meri želeo i u tome uspeo da valorizuje geografski razmeštaj srpskog naroda u tadašnjoj državi.

S. Kostić