Novac Marka Antonija i Septimija Severa

,

Iz „pribojske ostave“, koja je kada je pronađen brojala oko 35.000 primeraka u ukupnoj težini oko sto kilograma, ostalo je samo 45 komada

Projekat se realizuje uz podršku Ministarstva kulture Republike Srbije i stručnu pomoć Arheološkog odeljenja Narodnog muzeja u Vranj

Prilikom arheoloških iskopavanja lokaliteta Panađurka u selu Priboju Vranjskom, pronađeno je 45 srebrnih novčića iz rimskog perioda. Ovo mesto je, inače, i od ranije poznato i pominjano u arheološkoj literature po praistorijskom lokalitetu Gradište.

Prema dostupnim podacima, u periodu mart – jul 1995. godine dve grupe tragača su uz pomoć detektora za metal lokalizovale i otkopale dva keramička suda (ćupa) u kojima se nalazila veća količina rimskog srebrnog novca. Da bi se došlo do osnovnih podataka o uslovima nalaza i stratigrafiji lokaliteta, pristupilo se zaštitnom sondažnom iskopavanju. Rezultati do kojih se došlo nesumnjivo ukazuju da se na navedenoj lokaciji nalazio periferni deo manjeg naselja u sastavu vile rustike, o čemu svedoče otkriveni fragmenti keramike i predmeta od pečene zemlje za svakodnevnu upotrebu iz kasnoantičkog perioda. Kao potvrda za ovu tezu, južno od lokaliteta uočavaju se veće količine kamena, fragmenata opeke, krovnih pokrivača i pitosa.

Lokalitet Panađurka nalazi se u neposrednoj blizini rimskog magistralnog puta za Skupi pa je moguće pretpostaviti, kako ističe Goran Mitrović, arheolog kustos iz vranjskog Muzeja, da je ostava novca pripremljena za neku veću isplatu, zakopana zbog neposredne ratne opasnosti, a učesnici su potom nastradali. Posebno treba napomenuti da su na širem području konstatovani i praistorijski (Priboj – Gradište) i antički (Ostrovica – Gradište) lokaliteti koji su se nalazili neposredno uz tadašnje saobraćajnice, pa se sa sigurnošću može zaključiti da je područje bilo trajno naseljeno, a istovremeno i značajno pošto je bio na izuzetnoj saobraćajnici koja je dolinom reke Južne Morave spajala jug Balkanskog poluostrva sa centralnom Evropom.

Ostava rimskog srebrnog novca iz sela Priboj Vranjski sadržala je oko 35.000 novčića, u ukupnoj težini oko sto kilograma. Veći deo te ostave rasturen je po inostranstvu tako da će kao celina ostati nepoznati arheološkoj nauci. Mitrović navodi da je obrađeno 45 srebrnih novčića pronađenih prilikom čišćenja jama za vreme arheoloških radova, ali da o vremenu, povodima pohranjivanja ostave i sastavu ostave još nisu donešeni pouzdani zaključci. Tek kada bude dostupan sav novac, ili makar njegov veći deo, ostava će moći da se preciznije obradi.

Za sada u Narodnom muzeju u Vranju čuvaju se novčići koji obuhvataju vremenski raspon od Marka Antonija (48 – 43. godine p.n.e.) do Septimija Severa (193 – 211). Preciznije, radi se o novčićima Marka Antonija, Vaspazijana, Domicijana, Trajana, Hadrija, Antonina Pija, Marka Aurelija, Faustina, Faustina drugog, Lucija Vera, Komona i Septimija Severa.