Kralj Milutin obnavlja Prohor

,

Istraživanja pokazuju da je prostor na kome se manastir nalazi bio naseljavan od praistorijskog doba na ovamo

Projekat se realizuje uz podršku Ministarstva kulture Republike Srbije i stručnu pomoć Arheološkog odeljenja Narodnog muzeja u Vranju

Prilikom zaštitnih sistematskih arheoloških iskopavanja u okviru manastirske porte manastirskog kompleksa Sv. Prohora Pčinjskog 1982. godine, prvi put je konstatovano postojanje srednjovekovne nekropole. Sledeće godine nastavljena su istraživanja ispred istočne fasade crkve i tom prilikom je otkriveno 36 grobnih ukopa na dubini od metar do skoro dva i po metra.

MNOŠTVO NEKROPOLA

Sahranjivanje umrlih je vršeno na isti način kao i kod grobova uz severni zid crkve. Jedino se izdvaja zidani grob br. 91, koji je bio pokriven kamenim pločama, različite veličine postavljene u vidu krova na dve vode. Sam otvor groba zatvarao je poklopac od horizontalno postavljene daske. Istruleli ostaci poklopca konstatovani su na uglovima zidanog groba. Od pokretnog arheološkog materijala izdvajamo bronzanu dugmad, aplikaciju  i prsten sa predstavom ptice.

Uz južni zid manastirske crkve istraženo je još 57 grobova tokom iskopavanja  1984. godine. Grobovi su ukopavani na isti način kao i kod svih istraženih grobova. Tokom radova 1985-1986. godine otkriveno je još 18 grobova ali rezultati ovih istraživanja još nisu publikovani.

Arheološki radovi 2001. godine izvođeni su sa severne strane manastirske crkve i sastojali su se u nivelisanju terena i sondažnog iskopavanja. U prostoru gde je vršena nivelacija otkrivene su dve kamene grobne konstrukcije sa očuvanim skeletnim ostacima pokojnika ali bez priloga, dok je u sondi jedan konstatovano još deset grobnih ukopa na dubini od oko metar i po. Istraženo je ukupno dvanaest grobova, a priloga je bilo samo u tri groba. Od nalaza se izdvajaju bronzana dugmad, staklena perla i tri prstena od kojih je jedan sa poprečnom predstavom dvoglavog orla.

Iskopavanja urađena tokom 2005. godine, koja su sproveli Zavod za zaštitu spomenika kulture u Nišu i Narodni muzej u Vranju, nisu dala očekivane rezultate što se tiče arheološkog materijala iz srednjovekovnog perioda.

KRALj MILUTIN

Prilikom izgradnje nove crkve s početka 20. veka oštećena je nekropola i prekopana unutrašnjost stare crkve na šta ukazuju jame sa fresko ulomcima i drugim pokretnim materijalom. Pronađeni materijal i novac datuju se u rimski period 3 – 4. veka. Ali ovim istraživanjem napokon je potvrđeno da je kralj Milutin početkom 14. veka obnovio manastir i dogradio pripratu (otkriveni temelji crkve) na koju se nadovezuju naos i oltar.

Osim nekropole tokom arheoloških istraživanja u periodu između 1982-1986. i 2001. godine, došlo se do podataka koji ukazuju da je prostor na kome se manastir nalazi, bio naseljen još u praistorijskom periodu, u doba kasnog neolita, ranog eneolita i bronzanom dobu, a potom i u predrimskom, rimskom i vizantijskom periodu, pa sve do današnjih dana.

Kao što je već rečeno na istraženom delu srednjovekovne nekropole otkriveno je ukupno 178 grobova. Osim 14 grobova, svi ostali grobovi su bili bez nalaza. Nalaze u grobovima čine različiti oblici nakita: prstenje, naušnice, delovi ogrlica (perle) i dugmad. Naročito se ističe veliki broj grobova sa nalazima iz perioda 13 – 14.  veka, koji su otkriveni uz južni i severni zid crkve kao i u delu sa južne spoljne strane oltarskog prostora.