Pomirila Srbe i Turke

, , ,

Voda je čudotvorna i lekovita. Pomaže boljem vidu,
a leči i druge bolesti uz molitvu i pridržavanje božjih pravila

Više hiljada ljudi, iz Vranja i okoline prođe kroz crkvu Svete Petke Trnove, na Veliki petak, da uzme dar Božji – miropomazanje, osvećenu vodicu, pokloni se ikoni raspeća i umije i popije vodu sa česme u dvorištu. Po tome je jedinstvena u pravoslavnom svetu.  Nevelika crkvica posvećena velikomučenici Svetoj Petki Trnovi, nalazi se u vranjskom naselju Tulbe, pored Vranjske reke, u blizini Belog mosta.

– Ljudi počinju da dolaze od pet ujutru, a red se pruža čak iza Belog mosta. Tako je sve sve do osam sati uveče. U tišini, ulazi se u omanju crkvicu gde se celiva ikona i vrši miropomazanje od strane sveštenika vranjske eparhije. Kad se izađe iz crkvice drugi sveštenik vas oškropi osvećenom vodicom tri puta. Celiva te molitveni krst u njegovim rukama, krstite se i krećete dvorištem, kružno, s leva na desno – kaže Kata Tasić, služiteljica zadužena za brigu o crkvici.

BLAGORODNA VODA

Nakon miropomazanja prilazi se u čelu nevelikog dvorišta ikoni Raspeća Hristovog, gde se celiva i klanja.

– Ljudi donose i ostavljaju razne stvari. Jedni za ozdravljenje svojih najbližnjih, a drugi za zdravlje ukućana. Najviše se donose košulje, peškiri, marame i čarape. Potom, donose se darovi poput zejtina i jaja. Retko da ko ne donese flašu zejtina – navodi Vladimir Kostić, radnik u crkvi Svete Petke Trnove.

Nakon ostavljanja darova, kruži se do česme gde se pije voda i umiva lice.

– Voda je čudotvorna i lekovita. Pomaže boljem vidu, a leči i druge bolesti  uz molitvu i pridržavanje božjih pravila. Nakon toga se pale sveće za žive i mrtve i izlazi iz crkvice. Sve to ide u krug, u savršenom miru i tišini da se oseća Božja blagodet koja ispunjava crkvu i dvorište – priča Kata.

Iako se služba vrši svakog četvrta i petka u toku godine, a hramovna slava je 8. avgusta, ipak, najveća posećenost, jedinstvena u pravoslavnom svetu, je na Veliki Petak.

– Tako je ostalo još iz vremena dok smo bili pod Turcima. Njihov praznični dan je petak, a naši su tada taj dan koristili za Zadušnice i odlazak u tadašnju džamiju po isceliteljsku moć svoje nekadašnje crkvice, a sve rezonujući da ih Turci neće dirati na sveti dan – kaže Kata i nastavlja:

KRST NA ZIDU

Crkva Svete Petke Trnove, prema predanju, sagrađena je u Vranju u ranom srednjem veku, u 13. Veku. Nakon osvajanja Vranja od strane Turaka, crkva je porušena, jer su se kasnije u tom delu varoši naselili najbogatiji Turcici – age i begovi. Odlučili su da podignu džamiju na zidinama pravoslavne bogomolje. Predanje kaže da što bi danju sagradili noću bi se srušilo. Jedan od viđenijih Turaka predložio je da se u zidine utisne znak u obliku krsta i da vide šta će se desiti. Utisnuli su krst u zid i od tada se ništa nije srušilo. Sagradili su džamiju koja se do dana današnjeg kod Vranjanaca naziva Krstata džamija.

– Ipak, to za tadašnju, pod Turcima, Krstatu džamiju nije važilo. Na Veliki Petak Turci nisu branili nikom da uđe i pomoli se se svom Bogu u dvorištu. U džamiju nisu puštali one koji nisu bili „pravoverni“. Od 16. veka kad je pretvorena u džamiju u nju su po isceljitestvo dolazili ljudi svih vera: pravoslavci, muslimani, judeji i katolici sa  prostora stare Srbije: od Niša, do Vranja, pa preko Kosova i Metohije  do Makedonije. Naravno i vernici iz severne Grčke i jugoistočne Bugarske – kaže Kata.

Predanja kažu da je u to vreme u dvorištu džamije bio jedan direk i klesan kamen u obliku ploče. Svi vernici su celivali taj direk i na kratko sedali na kamen. Smtara se da je tu Bog darivao blagodet za razna isceljenja.

– Stariji Vranjanci, koji navraćaju u crkvu, pričali su ono što su oni saznavali od svojih predaka. Od njih, imamo saznanja da je pored direka u tadašnjoj džamiji bio stepenik pomoću koga se silazilo u malu ukopanu prostoriju sa krstom i izvorom vode. Krst se celivao, od vernika bilo koje vere, a voda se pila, zahvatala u testije i nosila kući – ističe Vladimir.

(KOMPLETAN TEKST PROČITAJTE U ŠTAMPANOM IZDANjU)